İNTERNET NOTLARI
İNTERNET HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Internet: Dünya üzerinde bulunan birbirinde farklı büyüklükteki yerel bilgisayar ağlarının birbirine bağlayan bilgisayar ağıdır. Kısaca ağların ağı olarak tanımlanmaktadır.
Internet'e üniversiteler, araştırma kurumları, kamu kuruluşları, ticari kuruluşlar bağlıdır.
Bir bilgisayar ağının görevi; kaynakların (ör: yazıcı) ve dosyaların paylaşılmasını ve ağ üzerindeki kişilerin haberleşmelerini sağlamaktır. Bir ağ üzerindeki kişiler aynı dosyayı birlikte kullanabilirler. Birbirlerine bilgi alışverişinde bulunabilirler. Yazıcı ve fax-modem, CD Sürücüyü birlikte kullanabilirler.
Internet ise dünyadaki bilgisayarların telefon kabloları aracılığıyla birbirine bağlandığı ağdır.
İşlevi, üretilen her türlü bilginin saklanması, paylaşılması ve kolay erişimidir. Internet teknolojisi yardımıyla bilgiler insanlara kolay, ucuz, hızlı ve güvenli bir şekilde erişebilmektedir.
Internet,
Genellikle, ofis ve evlerdeki kullanıcılar (istemci) bilgisayarlarına taktıkları fax-modem ile telefon hatları üzerinden sunuculara ulaşmaktadır.
Internetin Hizmetleri:
1.
e-mail: @ elektronik posta: hızlı, ucuz ve güvenli (?!) bir
şekilde haberleşme olanağı
2. www
/ WorldWideWeb: Hiper media (çoklu ortam: şekil, grafik, resim, yazı,
ses, görüntü, müzik..) yardımıyla Hyper Text (içiçe-çapraz sayfalar)
kullanımı sağlar.
3. Newsgroups
(Haber Grupları): Herhangi bir konu üzerine dünyada tartışma
olanağı sağlar.
news.akdenizk.com.tr, news.ato.org.tr, news.bir.net.tr, news.cenajans.com.tr, news.dominet.com.tr, news.egenet.com.tr, news.escortnet.com, news.farmanet.com.tr, news.ges.net.tr, news.global-one.net.tr, news.kaynet.com.tr, news.mayanet.com.tr, news.metu.edu.tr, news.netone.com, news.netone.net.tr, news.raksnet.com.tr, news.sim.net.tr, news.superonline.com, news.tb.net.tr, news.tru.net.tr, news.turknet.com.tr, news.unimedya.net.tr, news.verisoft.com.tr, news.vol.com
Internete bağlı bilgisayarlar üzerinde farklı yazılım türleri bulunmaktadır.
* Bunlar:
* Herkese açık yazılımlar (Public Domain): Bu yazılımları yazanlar, programların sınırsız kopyalanmasına ve kullanılmasına izin verirler. Programın aslının değiştirilmemesini isteyebilirler. Programlarının üçüncü kişilere parayla satılmasını istemezler. Ayrıca, alınan dosya başka bir yerde kullanılacaksa yazarına bildirilmesi istenmektedir.
·
http://www.download.com
http://www.cnet.com
http://www.zdnet.com
http://www.freeware.com
http://www.shareware.com
* *
Web
Adresleri
Internet’te bilgisayarların birbirlerini bulmaları için her ana bilgisayara bir
adres verilmiştir. Bu adreslere
IP (Internet Protokol) numarası denilmektedir. Bu numaralar 4 bölümden
oluşmakta, her bölüm nokta ile birbirinden ayrılmaktadır. 144.144.144.144 gibi.
Bu sayıları kullanarak bilgisayarlara erişmek mümkündür.
Fakat bu sayıların anımsanması güç olduğundan her bilgisayara anamakina/alan
(domain) adı denilen bir isim verilmiştir.
Bu isimler dört bölümden oluşmuştur:
Internet adreslerinin yazım biçimi:
Servis ismi |
Kullanıcının bulunduğu kuruluş ismi |
Kuruluş çeşidi |
Ülke kısaltması |
www ftp Web Gopher |
tubitak meb basbakanlik metu (Ortadoğu Teknik Üniversitesi) hun (Hacattepe Ün) bilkent milliyet hurriyet cumhuriyet sabah ntv pcworld |
gov: Hükümet kuruluşları |
tr: Türkiye |
edu: Eğitim kurumları (üniversiteler gibi) |
Ülke kısaltması yoksa ABD |
||
k-12: ilk ve ortaöğretim kuruluşları |
ca: Kanada |
||
org: Ticari olmayan, kar amacı gütmeyen kuruluşlar |
fr: Fransa |
||
com: Ticari kuruluşlar |
it: İtalya |
||
Mil: Askeri kuruluşlar |
de: Almanya |
||
Net: Servis Sunucuları (Internet Servis Sağlayıcıları gibi) |
nl:Hollanda |
||
Ac: Akademik kuruluşlar (bazı ülkelerde edu yerine) |
gr: Yunanistan |
||
Int: Uluslararası organizasyonlar, kuruluşlar |
nl: Hollanda |
Örnek adresler:
Resmi Kurum |
|
Üniversite |
|
Sendika |
|
Kar amacı güven ticari kuruluş |
|
Askeri |
|
Servis Sunucu |
Elektronik Posta (e-posta, e-mail)
Bilgisayardan bilgisayara
haberleşmenin adıdır. Bilgisayar ağlarında, e-posta ile mesaj gönderme
kullanılmaya başlandığında, mesajlar düz yazı (text) biçiminde idi. Günümüzde,
mesajların içeriğinde, yazıdan başka resim, ses, video görüntü de
bulunabilmektedir.
e-posta ucuz ve hızlıdır. Bir mesaj, bir kaç dakikada ve şehir içi telefon ücreti kadar bir para karşılığında gitmektedir.
e-postanın gönderilmesi için e-posta adresi
kullanılır. e-posta adresi @ işaretinin ayırdığı iki bölümden oluşmaktadır.
@ işaretinin sol tarafına kullanıcı adı,
sağ tarafına servis adı yazılır.
ör:
ozeldemirler@superonline.com adresindeki ozeldemirler kullanıcı adını,
superonline.com de servis adını belirtmektedir.
e-posta göndermek için elektronik posta gönderme programına ihtiyaç vardır. Netscape Communicator ve Internet Explorer programlarının e-posta programları olduğu ile Foxpro, Eudora ve Pine (Telnet) gibi e-posta yazılımları da bulunmaktadır.
e-posta göndermek için internet bağlantısının sağlanmış olması gerekmektedir. Bu bağlantı sağlandıktan sonra e-posta programını kullanarak; istenirse gelen e-postalar okunur; istenirse mesaj yazılıp gönderilir. e-posta ile bir mesajı birden fazla kişiye göndermek mümkündür.
e-posta mesajlarını yazarken uyulması ve dikkat edilmesi gerekli bazı kurallar vardır.
* e-posta mesajlarını yazarken Türkçe karakterler (ç,Ç,ş,Ş,ğ,Ğ,ı,İ,ö,Ö,ü,Ü)
kullanılmamalıdır.
Çünkü internete bağlı tüm bilgisayarlar Türkçe karakterleri okumaz. Özellikle
yurtdışına gönderilen mesajlarda bu kurala titizlikle uymak gerekir.
* e-posta mesajlarını yazarken büyük harfle kullanmayınız. Büyük harf, bağırmak, kükremek, parlamak anlamındadır.
* e-posta mesajları kısa ve öz olmalıdır. Karşınızdaki kişinin mesajlarınızı kendi bilgisayarına almak için telefon parası ödemek zorunda olabileceğini düşününüz.
* Bir kişiye gereksiz ve çok fazla sayıda mesaj göndermeyiniz.
* Mesajlarınızı yazım ve görgü kurallarına uygun yazınız.
* Yazdığınız mesajın içeriğine uygun başlıklar kullanınız.
* Mesajlarda gerçek isim ve e-posta adresini kullanınız.
* Bir mesaja yanıt verirken mesajın gerektiği kadar kısmını kullanın.
* Mesajlarda kısaltma kullanmayın.
* Bir mesaja kızdığınızda hemen yanıt yazmayın.
* Hergün, mesaj gelip gelmediğini kontrol edin.
* Gereksiz mesajları posta kutunuzdan silin.
* Gizli bilgilerinizi (bankamatik şifresi, e-posta adresi şifresi) e-postanıza yazmayınız.
* Mesaj göndereceğiniz kişinin adresini, mesajı göndermeden önce kontrol
ediniz.
Özellikle, arkadaşınıza diye gönderdiğiniz mesajı bir listeye göndermemeye
dikkat ediniz.
* Size gelen dosya ve programları virüs kontrolünden geçirdikten sonra kullanınız.
* Size gelmeyen mesajları okumayınız.
* e-posta şifrenizi kimseye vermeyiniz.
* e-posta şifrenizi zaman zaman değiştiriniz (1-2 ay)
Amerikan Federal Hükümeti Savunma Bakanlığı'nın araştırma ve geliştirme kolu olan Savunma İleri Düzey Araştırma Projeleri Kurumu'na (DARPA- Defence Advanced Research Project Agency) dayanır. 1969'da çeşitli bilgisayar bilimleri ve askeri araştırma projelerini desteklemek için Savunma Bakanlığı ARPANET adında Paket Anahtarlamalı Ağ'ı oluşturmaya başladı. Bu ağ, ABD'deki üniversite ve araştırma kuruluşlarının değişik tipteki bilgisayarlarını da içererek büyüdü. 1973 yılında, ağ için bir protokol seti geliştirmek amacıyla Stanford Üniversitesi'nde - daha sonra BBN'in ve University College, London'ın da dahil olduğu - bir İnternetworking projesi başlatıldı. 1978'e kadar 'İletim Kontrol Protokolu’nun (TCP - Transmission Control Protocol) dört uyarlaması geliştirildi ve denendi. 1980'de bu küme sabitleşti ve ARPANET'e baglı bilgisayarlar arasındaki iletişimi kolaylaştırdı. 1983'te tüm ARPANET kullanıcıları İletim Kontrol Protokolu/İnternet Protokolu (TCP/IP Transmission Control Protocol/İnternet Protocol) olarak bilinen yeni protokole geçiş yaptılar. O yıl TCP/IP, ARPANET'i de içeren Savunma Bakanlığı İnternet'inde kullanılmak üzere standartlaştırıldı.
ARPANET 1990 Haziran'ında kullanımdan kaldırıldı. Yerini ABD, Avrupa, Japonya ve Pasifik ülkelerinde ticari ve hükümet işletimindeki omurgalar (backbone) aldı. ARPANET'in kaldırılmasına rağmen, TCP/IP protokolü kullanılmaya devam etti ve gelişti.
İnternet, birçok bilgisayar sistemini TCP/IP protokolü ile birbirine bağlayan dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır. Kısaca, "ağların ağı" olarak da tanımlanmaktadır. Bu ağı üniversiteler, okullar, araştırma kurumları, devlet kurumları, ticari kuruluşlar, sivil toplum örgütleri ve kişiler oluşturmaktadır.
İnternet'de temel işleyiş ve nesne değişim mekanizmaları dağıtık hesaplama ve istemci/sunucu modeline göre çalışmaktadır. Yaygın modelde istemci belirli bir protokole göre sunucu makineye arzu edilen elektronik nesneyle ilgili isteğini iletmekte, sunucu makine de yapılan isteği işleme koyup, sonucu istemci makineye göndermektedir.
İnternet, teknik olarak, TCP/IP protokolü ile desteklenen pek çok servis sunar. Örnek olarak, İnternet erişimi olan bir kullanıcı, eğer kendisine yetki verilmişse, İnternete bağlı diğer herhangi bir bilgisayardaki bilgilere erişebilir, onları kendi bilgisayarına alabilir, kendi bilgisayarından da İnternet erişimi olan başka bir bilgisayara dosya/bilgi gönderebilir. Bu özellik, dosya transfer protokolü olarak bilinir. Benzer şekilde, İnternet uzerindeki kullanıcılar birbirlerine elektronik posta gönderebilirler.
Türkiye'de İnternet
Türkiye İnternet'e Nisan 1993'ten beri bağlıdır. İlk bağlantı ODTÜ'den gerçekleştirilmiştir. 64kbit/san hızında olan bu hat, çok uzun bir süre, tüm ülkenin tek çıkışı olmuş; Ege Üniversitesi'nden olan bağlantı ise, 1994 başlarında, 64kbit/san. hızı ile gerçekleştirilmiştir. Ardından sırayla, Bilkent Ün.(1995 Eylül), Boğaziçi Üniv. (1995 Kasım) ve İTÜ (1996 Şubat) bağlantıları gerçekleşmiştir.
İNTERNET
Birbirine bağlı bilgisayarlardan oluşan dünya çapında bir bilgisayar ağıdır. Ağ, aralarında bilgi alış verişi yapan ve donanım paylaşan birbirine bağlı bilgisayarlar grubudur.
Bilgisayar Ağı (Network) : Bir ana bilgisayarın denetiminde birbirine bağlı olarak çalışan bilgisayarların oluşturduğu yapıya bilgisayar ağı adı verilir. Avantajları ve dezavantajları vardır.
İki tür ağ yapısı vardır.
LAN (Local Area Netwok-Yerel Alan Ağı)
İki yada daha çok bilgisayarın oda, bina veya küçük alanlar içerisinde birbirine doğrudan bağlanmasıyla oluşan ağdır.
WAN (Wide Area Network-Geniş Alan Ağı)))
Telefon sistemleri iletişim imkanlarıyla bağlanmış, dağıtılmış yada iki veya çok bilgisayardan oluşan sistemdir.
AĞLARIN AĞI
Birbirine bağlı ağlardan oluşur
İNTERNETİN OLUŞUMU:
İnternet’in Oluşumunu Kronolojik Olarak Şöyle Özetleyebiliriz.
Amerika’da ordu adına yapılan bir araştırma sonucu bilgisayarların birbiri ile haberleşebilmeleri ve birbirine bilgi gönderebilmeleri sağlandı. Bu ağ ortamına ARPANET adı verildi. ABD Savunma bakanlığının bir bölümü olan Geliştirilmiş Araştırma Projeleri Kuruluşu kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur.
1969- ARPANET (Advanced Resarch Projects Authority Net) Kuruldu
1972- ARPANET halka dağıtıldı
1986- NSF (National science Foundation) ağın akademik amaçlarla kullanılması sağlandı.
1991-NSF Halk kullanımına açıldı.
1992-www Kuruldu.
Türkiye’nin Bağlanması :
ODTÜ (Ortadoğu Teknik Üniversitesi) ve Tübitak (Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu) ın ortaklaşa yürüttükleri proje ile 1990 yılında bağlamdı. “TR-NET” adı verilen bu ağ 1993 yılının Nisan ayında herkese açıldı.
İNTERNETİN YAPISI :
1- Bilgisayara
2- Modem : Sayısal verileri (digital data bilgisayar verilerini) örneksel veriye (Anolog data sesli iletişim) dönüştüren yada tam tersini yapan bir tür donanım. (Dahili,Harici,Pc kartlı)
3- Telefon Hattına
4- Yazılıma,Windows 95/98/2000 – NT –İnternet Explorer,Netscape Navigator, Outlook
5- Servis Sağlayıcısına ( Kullanıcı adı, şifre, Telefon Numarası)
Sunucu (Server) Nedir?
Bir ağ üzerindeki diğer bilgisayarlara servis sağlayan bilgisayar. Genellikle tüm bilgiler bu bilgisayarda bulunur ve paylaşımlı olarak diğer bilgisayarlar tarafından kullanılırlar.
İstemci (Client) Nedir?
Bir ağ üzerinde, sunucu ya da sunucu bilgisayarlardan hizmet alan kullanıcı bilgisayarlarıdır. Bilgiye erişim yetkileri sunucu tarafından belirlenir
Bilgi Nasıl Taşınır?
Protokol Nedir?
Bir ağ üzerindeki herhangi iki bilgisayarın da anladığı sistem ya da dil. Örneğin FTP (File Transfer Protocol) kullanıldığında, gönderici ve alıcı bilgisayarlar “devam et” ve “anladım” anlamına gelen sinyaller alıp verirler. Protokoller Internet’in işlemesini sağlarlar.
www Nedir :
World Wide Web kelimelerinin kısaltılmısıdır. Anlamı Dünya çapında ağ olan bu kelimeler tüm Dünyayı kapsayan bir Bilgisayar ağını tanımlamak için kullanılır.
World Wide Web için kullanılan protokol, HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) dir. Bu protokolü kullanarak anlaşan bilgisayarlar, bilgi alışverişini Web sunucularını kullanarak gerçekleştirirler. Internet’e bağlı herhangi bir bilgisayar istediği Web sunucusuna bağlanabilir.
URL (Unform Resource Locaters) :
Web tarayıcılar içerisinde bir servise yönlendirme yapan komut formatıdır.
Web adresi nedir?
Web adresi, herhangi bir kişi, kuruluş, organizasyon vb. için hazırlanmış bir Web sayfasının yerleştirildiği web sunucusunun ve sayfayı oluşturan dosyaların bu sunucudaki konumlarının belirtildiği adrestir.
Uzantılar
.edu : Educational (Eğitim)
.com : Commercial (Ticari)
.gov : Governmental (Kamu)
.mil : Military (Askeri)
.net : Network (Ağ)
.org : Organization (Organizasyon/kuruluş)
Uzantılar
.tr : Türkiye
.de : Almanya
.ca : Kanada
.fr : Fransa
.jp : Japonya
.au : Australya
Eğer konumu belirten uzantı yok ise A.B.D.
Türkiye’den Örnekler
http://www.merameml.8k.com : Meram Endüstri meslek Lisesi sayfası
http://www.hacettepe.edu.tr : Hacettepe üniversitesi
http://www.tubitak.gov.tr : Tübitak kurumu
http://www.biltek.tubitak.gov.tr : Tübitak kurumu dahilinde Bilim Teknik dergisi
http://www.tsk.mil.tr : Türk Silahlı Kuvvetleri
http://www.osym.gov.tr : ÖSYM kurumu
http://www.akbank.com.tr : Akbank
http://www.hurriyet.com.tr : Hürriyet gazetesi
http://www.anadolu.edu.tr : Anadolu üniversitesi
http://www.tr-net.net.tr : tr-net ağı
http://www.sinema.tr-net.net.tr : tr-net ağı dahilinde sinema rehberi
http://www.cankaya.gov.tr : Cumhurbaşkanlığı
http://www.basbakanlik.gov.tr : Başbakanlık
http://www.kultur.gov.tr : Kültür Bakanlığı
http://www.turizm.gov.tr : Turizm Bakanlığı
Dünya’dan Örnekler
http://www.nasa.gov : NASA
http://www.fbi.gov : FBI
http://www.cia.gov : CIA
http://www.disneyland.gov : Disneyland
http://www.toyota.com : Toyota
Link (Bağlantı/Köprü) : Bir web sayfası üzerindeki, diğer bir web sayfasıyla ya da herhangi bir dosya ile bağlantı kurulmasını sağlayan geçiş noktaları. Üzerlerine fare ile tek tıklama yapıldığında çalışırlar.
Home Page : Internet üzerinde herhangi bir kurum, kuruluş ya da şahısa ait web sayfalarının hepsini birden yönlendiren bağlantıların (link) bulunduğu ana sayfa.
Web Browser (Web Tarayıcı) :World Wide Web ortamında dolaşmak için kullanılan programlar. Bu programlar HTML, Java vb. Internet dilleri ile hazırlanan web sayfalarını görüntülerler ve linkleri çalıştırırlar. En popülerleri: İnternet Explorer ve Netscape
Microsoft Internet Explorer: Microsoft firması tarafından geliştirilen bir World Wide Web tarayıcısı. Internet kaynaklarını oldukça verimli bir şekilde kullanmaya yönelik olarak hazırlanmıştır ve sayfaları oldukça hızlı yükler.
Tarayıcı ayarlarında belirtilen ana sayfayı görüntüler. (home page)
E-POSTA / E-MAİL
From (Kimden) alanına, e-posta' yı gönderen kişinin e-posta adresi yazılır.
To (Kime) alanına, e-posta' yı göndereceğimiz kişilerin e-posta adresleri yer alır. Gönderilecek kişi sayısı 1'den fazlaysa adresler aralara virgül konarak (bazı sistemlerde bir boşluk bırakılarak) yazılır.
Subject (Konu) alanına, e-posta içeriğine uygun çok kısa bir tanım yazılır. (Acil, toplantı duyurusu, Çok hastayım, Beni hemen ara vb gibi)
Cc (Carbon Copy/Karbon Kopya) alanına, e-postanın kopyasını başka bir kişiye ya da kişilere (genellikle, e-posta içeriği ile 2. dereceden ilgili kişiler olabilir) göndereceksek, onların adresleri yazılır.
Bcc (Blind Carbon Copy/Görünmeyen Karbon Kopya) Cc ile aynı. Yalnız, e-postayı alan kişiler To ve Cc alanlarındaki bilgileri görebilmelerine karşın, Bcc alanındaki bilgileri göremezler.
Bazen, size gelen bir iletiyi bir başkasına aynen iletmeniz gerekebilir. Bunu sağlayan mekanizma elektronik posta yazılımlarında genellikle İlet (Forward) adı ile mevcuttur. Bize bu şekilde ulaştırılmış bir e-posta baş kısmında İlt (Fwd) ekini taşıyacaktır. Kullandığımız e-posta programları, standart olarak, bir postayı başkasına "aynen gönderme" seçeneklerini size sunarlar.
Bize gelen bir e-posta konu kısmında Ynt (Re) : bizim daha önceden göndermiş olduğumuz bir e-postanın konusu ibaresini bulunduruyorsa bu posta, bizim daha önceden yazdığımız söz konusu postaya yanıt niteliğinde gönderilmiştir.
Attachment (Eklenmiş Dosya) : Bir e-postaya iliştirilen ascii ya da binary (ses, resim dosyası gibi) dosya. Günümüzde genellikle tüm e-posta yazılımları bu özelliği desteklemektedir.
Dünya üzerinde ücretsiz e-posta hizmeti veren siteler
e-posta kullanabilmek için bir e-posta adresinizin olması gereklidir. Internet servis sağlayıcılarının (ISS) hepsi de, servis verdikleri kişilere e-posta hizmeti verirler. Ancak sözleşmeniz bittiğinde e-posta hesabınız iptal olur. Aynı şekilde kurumunuzdan ya da öğrencisi olduğunuz okulunuzdan edineceğiniz e-posta hesabınızda kurumunuzla ya da okulunuzla ilişkiniz kekesildiğinde iptal olacaktır.
1996 yılında ortaya çıkmaya başlayan ücretsiz e-posta hizmeti veren siteler ise bu sakıncaları ortadan kaldırmaktadır. Böyle bir siteden edindiğiniz e-posta hesabını Internet’e bağlı herhangi bir bilgisayardan web üzerinden kontrol edebilirsiniz. Bu siteler, reklam gelirleri ile para kazanmaktadırlar ve tam gizlilik garantisi verirler. İlgili web sitesine bağlanıldığında gerekli açıklamalar ve yardım ekranları gelir ve kendinize bir kullanıcı adı (username) ve şifre (password) seçmeniz istenir.
Bu sitelerden bazıları aşağıda listelenmiştir:
NetAddress : http://www.netadress.com/
HotMail : http://www.hotmail.com/
Yahoo : http://www.yahoo.com/
GeoCities : http://www.geocities.com
Juno : http://www.juno.com/
BigFoot : http://www.bigfoot.com/
Star Mail : http://www.starmail.com/
PeMail : http://www.pemail.net